Dynamiczny rozwój gospodarczy Niemiec Zachodnich (RFN) w okresie powojennym, obejmującym czas od końca lat 40. do połowy lat 60. XX wieku. Zjawisko to stało się symbolem skutecznej odbudowy i transformacji gospodarczej kraju po II wojnie światowej.
Jednym z kluczowych czynników umożliwiających Wirtschaftswunder była reforma walutowa, która znacząco przyczyniła się do ustabilizowania gospodarki RFN. Po zakończeniu wojny Niemcy zmagały się z hiperinflacją, a dotychczasowa waluta – reichsmarka – stała się praktycznie bezwartościowa. Zniszczenia wojenne i niedobory towarów pogłębiały chaos na rynkach. Wprowadzenie marki niemieckiej zapewniło stabilność monetarną, co stworzyło fundament dla odbudowy gospodarczej.
Istotną rolę odegrała również pomoc finansowa w ramach Planu Marshalla, dzięki której Niemcy Zachodnie otrzymały 1,4 mld dolarów amerykańskich (odpowiednik obecnych ok. 19 mld dolarów). Środki te wykorzystano do odbudowy infrastruktury oraz przyspieszenia rozwoju gospodarczego. Warto podkreślić, że znaczna część wyposażenia przemysłowego przetrwała wojnę w stosunkowo dobrym stanie, co pozwoliło na szybkie wznowienie działalności produkcyjnej i zwiększenie zdolności przemysłowych kraju.
Kolejnym istotnym elementem sprzyjającym rozwojowi gospodarczemu była umowa londyńska z 1953 r. (Londoner Schuldenabkommen). Na jej mocy kwota niemieckich zobowiązań wobec wierzycieli, głównie państw alianckich, została zredukowana o 50%, do poziomu ok. 15 mld marek. Harmonogram spłaty rozciągnięto na 30 lat, uzależniając płatności od osiągania nadwyżki handlowej przez RFN. Dodatkowo ustalono, że wysokość spłat nie może przekraczać 3% dochodów z eksportu. Taka konstrukcja porozumienia stworzyła silną zachętę dla wierzycieli do importowania niemieckich towarów, co przyczyniło się do wzrostu eksportu i ożywienia gospodarczego kraju.
Wśród kluczowych postaci Wirtschaftswunder szczególne miejsce zajmuje Ludwig Erhard, minister gospodarki (1949–1963) i późniejszy kanclerz RFN. Jako zwolennik ordoliberalizmu odegrał on zasadniczą rolę w stworzeniu fundamentów społecznej gospodarki rynkowej oraz przeprowadzeniu reform ekonomicznych. Równie istotne były dokonania pierwszego kanclerza RFN, Konrada Adenauera, który zapewnił stabilność polityczną oraz wzmocnił współpracę z krajami zachodnimi. Ważnym uczestnikiem procesu odnowy gospodarczej był także Hermann Josef Abs, bankier odpowiedzialny za wskrzeszenie sektora finansowego.
Wirtschaftswunder jest dziś uznawany za jeden z najbardziej spektakularnych przykładów powojennej odbudowy ekonomicznej, która umożliwiła Niemcom Zachodnim szybkie osiągnięcie pozycji jednego z najważniejszych ośrodków gospodarczych świata. (AKz)