Model polityki gospodarczo-społecznej, który powstał jako odpowiedź na kryzysy gospodarcze XX wieku oraz jako alternatywa dla zarówno czystego liberalizmu gospodarczego, jak i centralnie planowanej gospodarki socjalistycznej. Łączy zasady wolnego rynku (własność prywatna, konkurencja, swoboda przedsiębiorczości) z celami społecznymi (sprawiedliwość społeczna, bezpieczeństwo socjalne, równość szans). Państwo opiekuńcze ma odgrywać rolę korygującą negatywne skutki procesów rynkowych i tworzyć ramy instytucjonalne. SGR wyrosła na bazie idei ordoliberalizmu, a twórcą tego terminu jest niemiecki ekonomista neoliberalny Alfred Müller-Armack. Termin SGR stał się popularny w trakcie wyborów parlamentarnych w 1949 r., gdy został sloganem polityki gospodarczej CDU. W Niemczech Zachodnich zasada ta stanowiła kluczowy element polityki rządowej zarówno w okresie rządów Adenauera (1949–1966), jak i później – za czasów Kohla (1982–1998). Choć partia SPD przez długi czas (do lat 90. XX wieku) unikała używania pojęcia SGR, to często przyjmowała w ramach swoich postulatów jej założenia.
SGR była odpowiedzią na nieefektywność poprzednich systemów: gospodarki centralnie sterowanej z okresu dwóch wojen światowych oraz interwencjonizmu lat 30. XX wieku. Hiperinflacja 1921–1923 oraz wysoki poziom ukrytej inflacji w latach 30. i 40. pokazały, że interwencje państwowe destabilizują rynkowe mechanizmy samoregulacji i alokacji zasobów. Stąd pojawiła się potrzeba zliberalizowania stosunków gospodarczych oraz zagwarantowania niezależności banku centralnego z naciskiem na utrzymanie stabilności cen. Zarazem powstanie monopoli i zakłócenia systemu konkurencji znane Niemcom z czasów przed pierwszą wojną światową oraz z ery Republiki Weimarskiej wskazywały na nieskuteczność niekontrolowanego wolnego rynku i potrzebę utworzenia ram instytucjonalnych dla działalności gospodarczej. Nie wierzono, że rynek sam z siebie jest w stanie zapewnić sprawiedliwość i stabilność społeczną, a więc państwo opiekuńcze stanowiło jego moralne uzupełnienie.
Koncepcja SGR stała się podstawą ustrojową Republiki Federalnej Niemiec i jest wpisana w art. 20 i 28 Ustawy Zasadniczej jako podstawa ładu społeczno-gospodarczego państwa. Choć obecnie Niemcy stoją przed innymi wyzwaniami niż w XX wieku, to oczekiwania wobec państwa wciąż pozostają zgodne z główną ideą nurtu w zakresie m.in. zapewnienia bezpieczeństwa socjalnego, opieki zdrowotnej czy stabilnego zatrudnienia. Znajduje to odzwierciedlenie w toczących się dyskusjach o płacy minimalnej czy zasiłkach społecznych oraz w wciąż istotnej roli związków zawodowych w kształtowaniu polityki społecznej. (AKz)