Pojęcie określające transformację sektora ciepłownictwa i ogrzewnictwa, zakładającą ich dekarbonizację przez odchodzenie od stosowania paliw kopalnych przy ogrzewaniu budynków oraz przy dostarczaniu ciepła procesowego potrzebnego do produkcji wytwórczej w przemyśle, a także zwiększanie efektywności energetycznej w tych zastosowaniach. Preferowanymi politycznie technologiami w ramach tego procesu są zwłaszcza pompy ciepła oraz przyłączenie do sieci ciepłowniczej w ogrzewnictwie, a w ciepłownictwie systemowym – wielkoskalowe pompy ciepła, wodór, geotermia i wykorzystywanie przemysłowego ciepła odpadowego. Wärmewende jest jednym z głównych elementów transformacji energetycznej (Energiewende) i wynika z założeń polityki klimatycznej RFN, której deklarowanym celem jest redukcja emisji gazów cieplarnianych aż do osiągnięcia neutralności emisyjnej do 2045 r. Wytwarzanie ciepła odpowiada w Niemczech za nieco ponad 50% końcowego zużycia energii oraz blisko 40% emisji.
W niemieckiej debacie publicznej określenie Wärmewende używane jest najczęściej w kontekście polityki dekarbonizacji ogrzewnictwa. Sektor ten odpowiada za 16% emisji RFN. Tamtejsze mieszkania w zdecydowanej większości ogrzewane są paliwami kopalnymi – co drugie gazem ziemnym, co czwarte olejem opałowym, co siódme zaś – za pomocą sieci ciepłowniczej, podczas gdy kotły elektryczne i pompy ciepła stanowią zaledwie 6% instalacji.
Transformacja sektora ogrzewnictwa – obok transportu (zob. hasło Verkehrswende) – uchodzi za politycznie dalece trudniejszy element Energiewende niż ta zachodząca w elektroenergetyce, ponieważ wymaga wprowadzania regulacji bezpośrednio ingerujących w życie obywateli i rzutujących na decyzje odnoszące się do ich własności (kto, kiedy, jaką instalację grzewczą i po jakich kosztach ma zakładać w swojej nieruchomości). Działania zachęcające (dopłaty do wymiany źródeł ciepła i termomodernizacji) są kosztowne i nie zapewniają oczekiwanego tempa redukcji emisji, zaś regulacyjne (prawne ograniczanie czasu użytkowania kotłów na paliwa kopalne) oraz poprzez podnoszenie opłat za emisję (np. za pomocą systemu ETS2) wywołują napięcia społeczne, ponieważ odbierane są jako próby wymuszania na obywatelach politycznie pożądanego zachowania, a także zwiększają ryzyko pogłębienia problemu ubóstwa energetycznego.
Dla zespołu niemieckiego OSW Wärmewende jest istotna z perspektywy analizy nie tylko polityki klimatycznej RFN (z całym jej społeczno-politycznym tłem), lecz także gazowej – ogrzewnictwo z udziałem 31% jest drugim po przemyśle (36%) sektorem niemieckiej gospodarki pod względem konsumpcji gazu ziemnego, którego zużywa znacznie więcej niż ciesząca się zainteresowaniem publicznym elektroenergetyka (13%). (MK)
Zob. Niemcy: kontrowersyjna ustawa grzewcza
