Niskie ceny ropy wymuszają rewizję budżetu Rosji na 2025 rok

30 kwietnia rząd FR zaakceptował projekt ustawy dotyczącej zmian parametrów budżetu na 2025 r. Nowa rządowa prognoza makroekonomiczna zakłada m.in., że średnioroczna cena eksportowa ropy naftowej wyniesie 56 dolarów za baryłkę (zamiast prognozowanej jesienią 2024 r. stawki w wysokości 69,7 dolara), a inflacja – 7,5% (wobec 4,5%). Pomimo to tegoroczny wzrost PKB przewidziano na niezmienionym poziomie 2,5%. W efekcie zmian do budżetu trafi o ponad 2,6 bln rubli mniej dochodów z sektora naftowo-gazowego, co spowoduje wzrost deficytu do prawie 3,8 bln rubli (tj. 1,7% PKB – więcej o szczegółach wprowadzonych zmian zob. tabele 1 i 2). Rządowy projekt ma zostać zatwierdzony przez parlament do końca czerwca. Gabinet planuje jesienią kolejną aktualizację budżetu ze względu na zmieniającą się sytuację ekonomiczną.

Korektę parametrów budżetu FR na 2025 r. wymusił mający miejsce od początku bieżącego roku głęboki spadek cen eksportowanej przez Rosję ropy. Mimo zmniejszających się dochodów Kreml nie jest gotowy do cięć wydatków budżetowych. Deklaruje ich zwiększenie poprzez przeznaczenie na ten cel dochodów spoza sektora naftowo-gazowego, które w założeniu rządzących mają wzrosnąć. Ze względu na wysoką inflację realna wartość łącznych wydatków w br. jednak i tak będzie o prawie 1% PKB mniejsza niż przed rokiem.

Komentarz

Sytuacja na globalnym rynku naftowym zwiększa presję na finanse publiczne FR. W wyniku zapowiadanego przez część państw OPEC+ dalszego wzrostu produkcji surowca od czerwca br., przy pogarszającej się koniunkturze w gospodarce światowej, cena eksportowa rosyjskiej ropy na początku maja spadła poniżej 50 dolarów na baryłkę (w kwietniu średnia stawka wynosiła 54,8 dolarów, a w marcu – 59). Zarazem ze względu na mocny rubel wartość sprzedawanego surowca w rosyjskiej walucie była już o prawie 40% mniejsza niż ta zapisana w budżecie na 2025 r. Dotychczas, pomimo poważnego spadku ceny ropy, w pierwszych czterech miesiącach dochody FR okazały się jedynie o 10% mniejsze niż przed rokiem, co wiązało się m.in. z wysokimi wpływami z podatku od dodatkowych dochodów płaconego przez koncerny naftowe jeszcze za 2024 r. Według nowych założeń budżetowych w całym 2025 r. całość wpływów z sektora ma ulec obniżeniu o 25% r/r.
Aby uzupełnić niedobory dochodów z sektora naftowo-gazowego, rząd będzie zmuszony wykorzystać znaczną część środków zgromadzonych w Funduszu Dobrobytu Narodowego (FDN). 1 kwietnia 2025 r. jego płynne rezerwy wynosiły 3,3 bln rubli (ok. 39 mld dolarów). Zgodnie z regułą budżetową już od kwietnia bank centralny na zlecenie rządu wyprzedaje juany i złoto z FDN, co dodatkowo przyczynia się do umacniania rubla (więcej zob. Rosyjski budżet pod presją niskich cen ropy).
Pogarszające się wyniki gospodarcze Rosji zagrażają uzyskaniu zaplanowanych wysokich dochodów pochodzących także spoza sektora naftowo-gazowego. W pierwszym kwartale br. tempo ich wzrostu wynoszące 10% r/r znacznie odbiegało od tego zapisanego w budżecie (18%). Ponadto w pierwszych miesiącach roku widoczne były oznaki wyhamowania wzrostu ekonomicznego. Produkcja przemysłowa w pierwszym kwartale br. była już tylko o 1% wyższa niż przed rokiem (wobec 5,4% rok wcześniej), przy czym sektor wydobywczy zanotował spadek na poziomie 3,7%. Prognozy rządowe dotyczące wzrostu PKB na 2025 r. (2,5%) są znacznie bardziej optymistyczne niż te rosyjskiego banku centralnego (1–2%) czy miejscowych analityków (1,6%).
Kreml najprawdopodobniej będzie w stanie sfinansować w 2025 r. zaplanowane wydatki, m.in. dzięki wysokiej inflacji, emisji obligacji, a także umocnieniu rubla. Ponadto rząd już zapowiedział wzrost opłat za usługi komunalne, dostawy energii elektrycznej i gaz o ponad 10%, tj. powyżej oficjalnej inflacji. Z uwagi na niski poziom rezerw w kolejnych latach najprawdopodobniej potrzebne będą jednak cięcia w wydatkach publicznych. Ministerstwo Finansów już w kwietniu br. proponowało obniżenie od przyszłego roku ceny bazowej ropy naftowej zapisanej w budżecie (obecnie wynosi ona 60 dolarów za baryłkę), co de facto oznaczałoby spadek nakładów budżetowych i odbudowywanie rezerw. Rząd może bowiem przeznaczyć na bieżące wydatki wyłącznie dochody z sektora naftowo-gazowego uzyskiwane przy bazowej cenie ropy – w przypadku wyższej faktycznej ceny surowca dodatkowe wpływy gromadzone są w FDN.