Zasadniczym powodem, dla którego państwa Azji Centralnej zmuszone są włączać się w budowę regionalnego porządku z pomocą Rosji, jest zagrożenie działalnością fundamentalistycznych ruchów islamskich. Najostrzejszym ich przejawem były dwa tzw. kryzysy batkeńskie w 1999 i 2000 roku. Stale narasta też obawa przed skutkami trwającej w Afganistanie wojny domowej. Utrzymywanie stanu zagrożenia i napięcia w Azji Centralnej leży w interesie Rosji, jest przez nią podtrzymywane i rozgrywane

Kaspijskie zasoby surowców energetycznych nie mają i najprawdopodobniej nie będą miały większego znaczenia w skali światowej. Jednak to właśnie region kaspijski ma szanse stać się eksporterem ropy, który zmniejszy uzależnienie krajów europejskich od ropy arabskiej, a Rosji zagwarantuje ilości gazu niezbędne do zaspokojenia potrzeb wewnętrznych i utrzymania dotychczasowego poziomu eksportu.

Sytuacja sektora gazowego stanowi jeden z najistotniejszych czynników decydujących o funkcjonowaniu państwa rosyjskiego, o jego sytuacji wewnętrznej oraz pozycji w świecie. Gaz jest bowiem dla Rosji nie tylko głównym surowcem energetycznym, ale także narzędziem subsydiowania całej gospodarki. Status największego w Europie eksportera błękitnego paliwa jest też ważnym czynnikiem umacniającym pozycję Rosji w relacjach międzynarodowych.
 

Objęcie przez Władimira Putina władzy w Rosji miało przynieść, jak powszechnie oczekiwano, poważne zmiany w sferze politycznej i gospodarczej. Tymczasem w pierwszym roku jego prezydentury podjęte zostały głównie działania zmierzające do umocnienia władzy prezydenta i kształtowania instrumentów kontroli nad sytuacją w kraju. Osiągnięto w tej dziedzinie umiarkowany sukces, zmniejszając polityczną rolę ośrodków stanowiących dotychczas hamulce dla władzy prezydenckiej. Nadal jednak istnieje szereg czynników ograniczających wpływ Kremla na sytuację w Rosji.

W ostatnim roku Kaliningrad stał się przedmiotem międzynarodowej debaty, w którą zaangażowały się przede wszystkim Unia Europejska, Rosja, USA oraz kraje graniczące z enklawą: Polska i Litwa. Tak znaczące zainteresowanie niewielkim, zamieszkanym przez niespełna milion mieszkańców regionem wynikało głównie z faktu, iż Kaliningrad znalazł się w centrum dwóch niezwykle ważnych dla Europy procesów: rozszerzenia UE i NATO.

Federacja Rosyjska jest najważniejszym sąsiadem Ukrainy, a stosunki z Moskwą stanowią kluczowe zagadnienie ukraińskiej polityki zagranicznej do tego stopnia, że każda opcja ukraińskiej polityki zagranicznej jest przede wszystkim wyborem określonego kształtu stosunków z Rosją. Wynika to przede wszystkim z geograficznego i geopolitycznego położenia Ukrainy, z dziedzictwa wielowiekowej więzi politycznej, gospodarczej i kulturalnej między obu krajami, a także z nieuniknionej przewagi Rosji nad Ukrainą.
 

Białoruś po rozpadzie Związku Radzieckiego nigdy nie zerwała więzi łączących ją z Moskwą. Przez cały okres białoruskiej niepodległości utrzymuje się silna zależność polityczna, gospodarcza i militarna Białorusi od Rosji. Zależność ta pozwala Rosji kontrolować, a nawet kształtować procesy zachodzące na Białorusi we wszystkich tych sferach.
 

1. Kwestią zasadniczą dla Rosji było i jest ukształtowanie takiej architektury bezpieczeństwa europejskiego, która gwarantowałaby jej możliwość współdecydowania o istotnych sprawach bezpieczeństwa europejskiego, a w szczególności regulacji kryzysów. Moskwa - postrzegająca się (mimo ograniczanych stopniowo ambicji) jako wielkie mocarstwo - widziałaby tę architekturę w postaci swoistego dyrektoriatu złożonego z głównych mocarstw europejskich, USA i Rosji, które "zarządzałyby" bezpieczeństwem europejskim.

Kwestią zasadniczą dla Rosji było i jest ukształtowanie takiej architektury bezpieczeństwa europejskiego, która gwarantowałaby jej możliwość współdecydowania o istotnych sprawach bezpieczeństwa kontynentu, a w szczególności regulacji kryzysów. Moskwa - postrzegająca się (mimo ograniczanych stopniowo ambicji) jako wielkie mocarstwo - widziałaby tę architekturę w postaci swoistego dyrektoriatu złożonego z głównych mocarstw europejskich, USA i Rosji, które 'zarządzałyby' bezpieczeństwem europejskim.

Postępująca w Rosji konsolidacja poszczególnych grup przemysłowo-finansowych, ekspansja wewnątrz określonej branży lub rozszerzanie działalności na inne branże ma swoje specyficzne mechanizmy, a także konsekwencje - ekonomiczne i polityczne. Cechą wspólną tych procesów jest tendencja do monopolizacji całych sektorów gospodarki